Problem okresowych badań elektronarzędzi jest dosyć skomplikowany ze względu na wycofanie obowiązywania normy, która regulowała to zagadnienie. Mowa tu o PN-88/E-08400/10:1988 Narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym. Bezpieczeństwo użytkowania. Ogólne wymagania i badania, która przez lata stanowiła źródło wiedzy na ten temat oraz wymieniana była w rozporządzeniach jako obowiązkowa do stosowania, w roku 2002 została wycofana bez zastąpienia. Proponuję temat zgłębić w opracowaniu firmy SONEL, który załączam.
Witold Ślirz, Grzegorz Dąbrowski,
Grzegorz Jasiński, Łukasz Baran
BADANIE BEZPIECZEŃSTWA
URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH
BADANIE URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH W ŚWIETLE NORM I PRZEPISÓW
Z WYKORZYSTANIEM PRZYRZĄDÓW PAT-800 / 805 / 806
Spis treści:
1.
Wstęp............................................................................................................................3
2.
Badanie urządzeń elektrycznych w świetle norm i przepisów ....................................3
3.
Klasyfikacja urządzeń elektrycznych ........................................................................16
4.
Czasookresy badań ....................................................................................................16
5.
Badanie elektronarzędzi.............................................................................................18
5.1
Zakres badań ...........................................................................................................18
5.1.1 Oględziny ............................................................................................................18
5.1.2 Sprawdzenie biegu jałowego...............................................................................20
5.1.3 Badanie przewodu PE .........................................................................................20
5.1.4 Badanie rezystancji izolacji.................................................................................23
5.1.5 Badanie prądu upływu.........................................................................................27
5.1.6 Pomiar mocy, poboru prądu, napięcia .................................................................30
6.
Badanie przedłużaczy i przewodów IEC ...................................................................31
7.
Badanie spawarek ......................................................................................................32
7.1
Przepisy i normy .....................................................................................................32
7.2
Zakres badań ...........................................................................................................32
7.2.1
Oględziny ............................................................................................................32
7.2.2
Badanie przewodu PE .........................................................................................32
7.2.3
Badanie rezystancji izolacji ................................................................................33
7.2.4
Badanie prądów upływu......................................................................................34
8.
Akcesoria dodatkowe do mierników serii PAT-8xx firmy Sonel S.A. .......................37
9.
Przyrządy Sonel z serii PAT: PAT-800 / 805 / 806. ...................................................40
10.
Ewidencja i dokumentacja badań na podstawie programu komputerowego Sonel PAT ......45
11.
Podsumowanie. ..........................................................................................................52
Sonel S.A. 2011 - Wszelkie prawa zastrzeżone przez Sonel S.A.
2
1. Wstęp.
W życiu codziennym jesteśmy otoczeni urządzeniami elektrycznymi, których
niewłaściwe użytkowanie może mieć wpływ na nasze zdrowie, a w krytycznych sytuacjach,
nawet życie. Stykając się z urządzeniami elektrycznymi musimy zdawać sobie sprawę
z istniejących zagrożeń, wynikających z błędnego użytkowania, jak również niewłaściwego
stanu technicznego. Każdy producent sprzętu elektrycznego zobowiązany jest projektować
i produkować swoje produkty zgodnie z normami gwarantującymi ich bezpieczną
eksploatację.
Przed wprowadzeniem urządzenia na rynek niezbędne jest przeprowadzenie tzw.
badań typu, potwierdzających zgodność urządzenia z obowiązującymi standardami
bezpieczeństwa. Gwarancja bezpieczeństwa jednak znika wtedy gdy w trakcie eksploatacji
uszkodzony zostanie np. element izolacyjny.
Użytkując urządzenie należy pamiętać, aby po każdej naprawie lub w odpowiednich
czasookresach, przeprowadzać sprawdzenia, które wykluczą jakiekolwiek braki bądź
uszkodzenia urządzenia, mogące zagrozić zdrowiu lub życiu użytkownika.
W związku z tym, że jest wiele wątpliwości dotyczących wymagań oraz metod
przeprowadzania badań bezpieczeństwa urządzeń elektrycznych, postanowiliśmy, na bazie
naszych doświadczeń, wymogów prawnych, jak również wiedzy eksperckiej wydać
publikację, w której zgromadziliśmy informacje pozwalającą, osobom odpowiedzialnym za
stan techniczny sprzętu elektrycznego, uporządkować swą wiedzę na ten temat.
W naszej publikacji opisujemy niebezpieczeństwa wynikające ze złego stanu
technicznego, przedstawiamy klasyfikację urządzeń elektrycznych, metodologię oraz
czasookresy badań, wymogi prawne dotyczące obowiązku przeprowadzania tego typu badań.
Na zakończenie chcielibyśmy również zademonstrować przyrządy pomiarowe wraz z
narzędziami do wykonywania stosownej dokumentacji oraz zarządzania bazą badanych
urządzeń.
2. Badanie urządzeń elektrycznych w świetle norm i przepisów.
Wskazanie norm lub aktów prawnych odnoszących się do okresowego badania
urządzeń elektrycznych nastręcza niejednej osobie wiele problemów. Przede wszystkim
dotyczy to elektronarzędzi, bowiem norma PN-88/E-08400/10:1988 Narzędzia ręczne
o napędzie elektrycznym. Bezpieczeństwo użytkowania. Ogólne wymagania i badania, która
przez lata stanowiła źródło wiedzy na ten temat oraz wymieniana była w rozporządzeniach jako
obowiązkowa do stosowania, w roku 2002 została wycofana bez zastąpienia.
W 2003 roku pojawiła się norma PN-EN 60745-1:2003. Bezpieczeństwo użytkowania
narzędzi ręcznych o napędzie elektrycznym. Część 1. Wymagania ogólne, z adnotacją,
iż zastępuje normę PN-88/E-08400/10:1988. Kłopot w tym, że norma 60745-1 odnosi się do
badań typu i badań wyrobów wykonywanych przez producentów narzędzi a nic nie mówi
o badaniach eksploatacyjnych.
Trzeba zaznaczyć, że badaniom powinny podlegać nie tylko elektronarzędzia. Równie
wrażliwymi urządzeniami na uszkodzenia są przedłużacze, urządzenia biurowe, wyposażenie
kuchni czy maszyny na linii produkcyjnej.
Informacji na temat eksploatacji, konserwacji i badań można poszukać w instrukcji
obsługi urządzeń, ale praktyka podpowiada, że znajdziemy tam lakoniczny zapis o obowiązku
dbałości i kontroli stanu technicznego lub w ogóle nie znajdziemy instrukcji obsługi.
3
Problemem też będzie zgromadzenie i przeczytanie instrukcji dla np. kilkudziesięciu różnych
urządzeń różnych producentów.
Co w takiej sytuacji? Istnieje obowiązek postępowania zgodnie z zasadami uznanych
reguł technicznych, o czym mówi wyraźnie ustawa Prawo budowlane. Zgodne z tym przy
badaniach eksploatacyjnych należy za punkt odniesienia przyjąć normę PN-88/E-08400/10,
ponieważ została ona uznana (niegdyś) przez grono eksperckie, sprawdzona i potwierdzona
wieloletnią praktyką.
Nie jest błędem stosowanie norm europejskich np. DIN VDE 0701-0702 (VDE 0701-0702):
2008-06 Prüfung nach Instandsetzung, Änderung elektrischer Geräte – Wiederholungsprüfung
elektrischer Geräte szczególnie, że przyrządy pomiarowe realizujące tego typu pomiary
najczęściej mają opracowane procedury testowe zgodne z normami niemieckimi lub
brytyjskimi.
Poniżej przedstawiamy szereg fragmentów przepisów oraz tytuły norm powiązanych
z zagadnieniem niniejszej publikacji. Przepisy te regulują projektowanie, eksploatację,
konserwację urządzeń elektrycznych oraz uprawnienia do eksploatacji i badań kontrolnych.
Jako pierwszy, najważniejszy, przedstawiamy zapis z Kodeksu Pracy odnoszący się do
obowiązku zapewnienia bezpiecznej eksploatacji maszyn i urządzeń.
Jasno z niego wynika, że całą odpowiedzialność za bezpieczne użytkowanie maszyn
i urządzeń ponosi ich właściciel (właściciel firmy, użytkownik domowy). Chcąc stwierdzić,
że urządzenia są bezpieczne należy wykonywać regularne przeglądy i badania w oparciu
o uznane normy przedmiotowe.
Z uwagi na obszerność tekstów ustaw i rozporządzeń poniżej zamieszczamy fragmenty,
które dotyczą eksploatacji i badania urządzeń elektrycznych. Pełne teksty ustaw dostępne
są pod adresem internetowym http://isap.sejm.gov.pl.
Kodeks Pracy
Rozdział IV. Maszyny i inne urządzenia techniczne
Art. 215.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne:
1) zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności
zabezpieczały pracownika przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji
chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem,
działaniem drgań mechanicznych i promieniowania oraz szkodliwym
i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy,
2) uwzględniały zasady ergonomii.
Art. 216.
§ 1.
Pracodawca wyposaża w odpowiednie zabezpieczenia maszyny i inne urządzenia techniczne,
które nie spełniają wymagań określonych w art. 215.
§ 2.
W przypadku gdy konstrukcja zabezpieczenia jest uzależniona od warunków lokalnych,
wyposażenie maszyny lub innego urządzenia technicznego w odpowiednie zabezpieczenia
należy do obowiązków pracodawcy.
Art. 217.
Niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne,
4
które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności określonych w odrębnych przepisach.
Art. 218.
Przepisy art. 215 i 217 stosuje się odpowiednio do narzędzi pracy.
Ustawa z dnia 24.08.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1229)
Art. 6.
3. Obowiązek spełnienia wymagań ochrony przeciwpożarowej ciąży także na wytwórcy
maszyn, urządzeń i innych wyrobów, oraz nabywcy licencji zagranicznych lub maszyn,
urządzeń i innych wyrobów pochodzących z importu.
4. Obowiązek, o którym mowa w ust. 3, ciąży również na użytkowniku maszyn, urządzeń
i innych wyrobów.
5. Rozpoczęcie eksploatacji nowej, przebudowanej lub wyremontowanej budowli, obiektu lub
terenu, maszyny, urządzenia lub instalacji albo innego wyrobu może nastąpić wyłączenie, gdy:
1) zostały spełnione wymagania przeciwpożarowe,
2) sprzęt, urządzenia pożarnicze i ratownicze oraz środki gaśnicze zapewniają
skuteczną ochronę przeciwpożarową.
Ustawa z dnia 7.07.1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126, z późn. zm.)
Art. 14.
1. Uprawnienia budowlane są udzielane w specjalnościach:
1) architektonicznej;
2) konstrukcyjno-budowlanej;
2a) drogowej;
2b) mostowej;
2c) kolejowej;
2d) wyburzeniowej;
2e) telekomunikacyjnej;
3) (uchylony);
4) instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych,
gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych;
5) instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych
i elektroenergetycznych (…)
Ustawa z dnia 10.04.1997r. Prawo energetyczne (Dz. U. Nr 54, poz. 348, z późn. zm.,
ostatnia z 4 marca 2005, Dz. U. Nr 62, poz. 552)
Art. 7a.
1. Przyłączane do sieci urządzenia, instalacje i sieci podmiotów ubiegających się
o przyłączenie muszą spełniać wymagania techniczne i eksploatacyjne zapewniające:
1) bezpieczeństwo funkcjonowania systemu gazowego, systemu elektroenergetycznego albo sieci ciepłowniczej oraz współpracujących z tą siecią
urządzeń lub instalacji służących do wytwarzania lub odbioru ciepła, zwanych
dalej„systemem ciepłowniczym”;
2) zabezpieczenie systemu gazowego, systemu elektroenergetycznego albo systemu
5
3)
4)
5)
6)
ciepłowniczego przed uszkodzeniami spowodowanymi niewłaściwą pracą
przyłączonych urządzeń, instalacji i sieci;
zabezpieczenie przyłączonych urządzeń, instalacji i sieci przed uszkodzeniami
w przypadku awarii lub wprowadzenia ograniczeń w poborze lub dostarczaniu
paliw gazowych lub energii;
otrzymanie w miejscu przyłączenia urządzeń, instalacji i sieci parametrów
jakościowych paliw gazowych i energii;
spełnianie wymagań w zakresie ochrony środowiska, określonych w odrębnych
przepisach;
możliwość dokonywania pomiarów wielkości i parametrów niezbędnych
do prowadzenia ruchu sieci oraz rozliczeń za pobrane paliwa lub energię.
2. Urządzenia, instalacje i sieci, o których mowa w ust. 1, muszą spełniać także wymagania
określone w odrębnych przepisach, w szczególności: przepisach prawa budowlanego,
o ochronie przeciwporażeniowej, o ochronie przeciwpożarowej, o systemie oceny zgodności
oraz w przepisach dotyczących technologii wytwarzania paliw gazowych lub energii i rodzaju
stosowanego paliwa.
Art. 51.
Projektowanie, produkcja, import, budowa oraz eksploatacja urządzeń, instalacji i sieci
powinny zapewniać racjonalne i oszczędne zużycie paliw lub energii przy zachowaniu:
1) niezawodności współdziałania z siecią;
2) bezpieczeństwa obsługi i otoczenia po spełnieniu wymagań ochrony środowiska;
3) zgodności z wymaganiami odrębnych przepisów, a w szczególności przepisów:
prawa budowlanego, o ochronie przeciwporażeniowej, o ochronie
przeciwpożarowej, o dozorze technicznym, o ochronie dóbr kultury, o muzeach,
Polskich Norm wprowadzonych do obowiązkowego stosowania 18) lub innych
przepisów wynikających z technologii wytwarzania energii i rodzaju stosowanego paliwa.
Art. 54.
1. Osoby zajmujące się eksploatacją sieci oraz urządzeń i instalacji określonych w przepisach,
o których mowa w ust. 6, obowiązane są posiadać kwalifikacje potwierdzone świadectwem
wydanym przez komisje kwalifikacyjne.
1a.Sprawdzenie spełnienia wymagań kwalifikacyjnych powtarza się co pięć lat.
1b.W razie stwierdzenia, że eksploatacja urządzeń, instalacji i sieci jest prowadzona niezgodnie
z przepisami dotyczącymi ich eksploatacji, na wniosek pracodawcy, inspektora pracy, Prezesa
URE lub innego organu właściwego w sprawach regulacji gospodarki paliwami i energią, o
którym mowa w art. 21a, sprawdzenie spełnienia wymagań kwalifikacyjnych należy
powtórzyć przed upływem pięciu lat.
2. Zabrania się zatrudniania przy samodzielnej eksploatacji sieci oraz urządzeń i instalacji
określonych w przepisach, o których mowa w ust 6, osób bez kwalifikacji, o których mowa w ust. 1.
Art. 56.
1. Karze pieniężnej podlega ten, kto:
....
10) nie utrzymuje w należytym stanie technicznym obiektów, instalacji i urządzeń;
6
Rozporządzenie MG z dnia 17.09.1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy
urządzeniach i instalacjach energetycznych. (Dz. U. Nr 80, poz. 912)
§ 16.
1. Narzędzia pracy i sprzęt ochronny należy przechowywać w miejscach wyznaczonych,
w warunkach zapewniających utrzymanie ich w pełnej sprawności.
2. Sposób ewidencjonowania i kontroli sprzętu ochronnego ustala pracodawca.
3. Narzędzia pracy i sprzęt ochronny powinny być poddawane okresowym próbom w zakresie
ustalonym w Polskich Normach lub w dokumentacji producenta.
4. Sprzęt ochronny, o którym mowa w ust. 1, powinien być oznakowany w sposób trwały przez
podanie numeru ewidencyjnego, daty następnej próby okresowej oraz cechy przeznaczenia.
5. Zabronione jest używanie narzędzi i sprzętu, które nie są oznakowane.
6. Osoby dozoru powinny okresowo sprawdzać stan techniczny, stosowanie, przechowywanie
i ewidencję sprzętu ochronnego oraz środków ochrony indywidualnej.
§ 17.
1. Stan techniczny narzędzi pracy i sprzętu ochronnego należy sprawdzać bezpośrednio przed
jego użyciem.
2. Narzędzia pracy i sprzęt ochronny, niesprawne lub które utraciły ważność próby okresowej,
powinny być niezwłocznie wycofane z użycia.
3. Zabrania się używania uszkodzonych lub niesprawnych narzędzi pracy i sprzętu
ochronnego.
Rozporządzenie MGiPS z dnia 28.04.2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania
posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci
(Dz. U. Nr 89, poz. 828),
Z uwagi na obszerność tekstu poniżej przedstawiamy zakres jaki obejmuje §1.
Rozporządzenie określa:
1) Rodzaje prac, stanowisk oraz urządzeń, instalacji i sieci energetycznych,
przy których eksploatacji jest wymagane posiadanie kwalifikacji;
2) Zakres wymaganej wiedzy niezbędnej do uzyskania potwierdzenia posiadanych
kwalifikacji;
3) Tryb przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego;
4) Jednostki organizacyjne, przy których powołuje się komisje kwalifikacyjne, i tryb
ich powoływania;
5) Wysokość opłat pobieranych za sprawdzenie kwalifikacji;
6) Wzór świadectwa kwalifikacyjnego.
NORMY
PN-88/E-08400/10:1988 Narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym. Badania kontrolne w
czasie eksploatacji.
PN-EN 60745-1:2003 Narzędzia ręczne o napędzie elektrycznym – Bezpieczeństwo
użytkowania – część 1. Wymagania ogólne (zastąpiła ark. 02 PN-88/E-08400).
PN-EN 60745-1:2003 Bezpieczeństwo użytkowania narzędzi ręcznych
o napędzie
elektrycznym. Część 1:Wymagania ogólne.
7
PN-EN 60950:2002 Bezpieczeństwo urządzeń techniki informatycznej.
PN-EN 60990:2002 Metody pomiaru prądu dotykowego i prądu w przewodzie ochronnym.
DIN VDE 0701-0702 (VDE 0701-0702): 2008-06 Prüfung nach Instandsetzung, Änderung
elektrischer Geräte – Wiederholungsprüfung elektrischer Geräte.
DIN VDE 0751:2001 Wiederholungsprüfungen und Prüfungen vor der Inbetriebnahme von
medizinischen elektrischen Geräten oder Systemem.
PN-EN 62353 Medyczne urządzenia elektryczne – Badania okresowe i badania po naprawie
medycznych urządzeń elektrycznych.
IEC 60601 Medyczne urządzenia elektryczne.
PN-EN 60974-4: 2009 Sprzęt do spawania łukowego. Część 4: Kontrola i badanie w
eksploatacji.
Stanowisko Państwowej Inspekcji Pracy w Krakowie oraz Głównego Inspektoratu Pracy
w Warszawie w sprawie badań bezpieczeństwa elektrycznego elektronarzędzi (na
następnych stronach):
8
9
10
11
12
13
14
15
3. Klasyfikacja urządzeń elektrycznych
Poniżej została przedstawiona tabela klasyfikująca urządzenia elektryczne pod kątem
ich przeznaczenia oraz przyporządkowująca je do właściwych norm.
IEC 60601
PN-EN 60745-1
DIN EN 60335/50106
DIN EN 61010
DIN EN 60950/50116
PN-EN 60974-4
Testy typu / testy
proceduralne
IEC 60601
Normy brytyjskie
EN 62353
DIN VDE 0751:2001
PN-88/E-08400:1988
DIN VDE 0701-0702
Testy okresowe
IEC 60601
EN 62353
DIN VDE 0751:2001
DIN VDE 0751:2001
Urządzenia testowane
zgodnie
z normami
Testy po
naprawie
DIN VDE 0701-0702
Uruchomienie
i modyfikacje
Przyrządy laboratoryjne
Przyrządy pomiarowe
Urządzenia generujące
napięcie
Narzędzia elektryczne
Urządzenia grzewcze
Urządzenia o napędzie
elektrycznym
Lampy oświetleniowe
Urządzenia multimedialne,
telekomunikacyjne
Szpule kablowe, przedłużacze,
kable połączeniowe
Urządzenia do przetwarzania
danych i wyposażenie biurowe
Urządzenia elektryczne
dla medycyny, części aplikacji
Urządzenia spawalnicze
Tablica 1. Typy urządzeń testowanych - Testy - Regulacje prawne.
4. Czasookresy badań.
Na wstępie należy zaznaczyć, że użytkownik decyduje o częstości badań. Wiele
przedsiębiorstw posiada wdrożony system jakości, w którym zawarta jest procedura związana
z ewidencją i badaniem bezpieczeństwa elektrycznego urządzeń.
Częste wykonywanie badań tych urządzeń zwiększa bezpieczeństwo ich użytkowania
jednak podnosi koszty eksploatacji. Dlatego w przypadku dużej ilość urządzeń warto
je sklasyfikować pod kątem przeznaczenia.
Norma PN-88/E-08400/10:1988 wyróżnia dwa rodzaje badań:
a) badania bieżące
- należy wykonywać każdorazowo przed wydaniem
elektronarzędzia do eksploatacji oraz w przypadku elektronarzędzi zaliczanych do
II i III kategorii użytkowania (patrz rozdz. 5.), przed rozpoczęciem pracy na danej
zmianie. Zakres badania bieżącego obejmuje oględziny zewnętrzne oraz
sprawdzenie biegu jałowego;
16
b) badania okresowe – należy wykonywać nie rzadziej niż:
- co 6 miesięcy dla elektronarzędzi I kategorii użytkowania,
- co 4 miesiące dla elektronarzędzi II kategorii użytkowania,
- co 2 miesiące dla elektronarzędzi III kategorii użytkowania,
- po każdym zdarzeniu mogących mieć wpływ na użytkowanie.
Szersza klasyfikacja urządzeń wraz z czasookresami badań została opublikowana przez IEE
a wykonana przez brytyjską organizację Institution of Electrical Engineers (IEE,
http://www.iee.org).
Klasa I
Klasa II
Miejsce
użytkowania
Typ urządzeń
Sprawdzenie
przez
użytkownika
– Nota 2
Przemysł,
obiekty
komercyjne,
kuchnie
S
IT
M
P
H
Co tydzień
Co tydzień
Przed użyciem
Przed użyciem
Przed użyciem
Co miesiąc
Co miesiąc
Co miesiąc
Co rok
Co rok
Co rok
Co pół roku
Co pół roku
Co kwartał
Co kwartał
Co kwartał
Co rok
Co rok
Co rok
Co pół roku
Co pół roku
Sprzęt
użytkowany
publicznie
S
IT
M
P
H
Nota 6+
Nota 6+
Nota 6+
Nota 6+
Nota 6+
Co miesiąc
Co miesiąc
Co tydzień
Co tydzień
Co tydzień
Co rok
Co rok
Co pół roku
Co pół roku
Co pół roku
Co kwartał
Co kwartał
Co miesiąc
Co miesiąc
Co miesiąc
Co rok
Co rok
Co rok
Co rok
Co rok
Szkoły
S
IT
M
P
H
Co tydzień +
Co tydzień +
Co tydzień +
Co tydzień +
Przed użyciem
Co 4 m-ce
Co 4 m-ce
Co 4 m-ce
Co rok
Co rok
Co rok
Co rok
Co rok
Co rok
Co rok
Co 4 m-ce
Co 4 m-ce
Co 4 m-ce
Co 4 lata
Co 4 lata
Co 4 lata
Co 4 lata
Co 4 lata
Hotele
S
IT
M
P
H
Co tydzień
Co tydzień
Przed użyciem
Co 2 lata
Co 2 lata
Co rok
Co rok
Co pół roku
Co 4 lata
Co 4 lata
Co 2 lata
Co 2 lata
Co rok
Co 2 lata
Co 2 lata
Co 2 lata
Co 2 lata
Co pół roku
-
Biura i sklepy
S
IT
M
P
H
Co tydzień
Co tydzień
Przed użyciem
Co 2 lata
Co 2 lata
Co rok
Co rok
Co pół roku
Co 4 lata
Co 4 lata
Co 2 lata
Co 2 lata
Co rok
Co 2 lata
Co 2 lata
Co 2 lata
Co 2 lata
Co pół roku
-
Oględziny Nota 3
Sprawdzenie
i pomiary Nota 5
Oględziny Nota 3
Sprawdzenie
i pomiary Nota 5
1.
S
IT
M
P
H
Sprzęt stacjonarny.
Sprzęt informatyczny.
Urządzenia nie podłączone na stałe do 18 kg, np. spawarka.
Przenośny sprzęt do 18 kg, np. toster, czajnik.
Ręczne narzędzia, np. wiertarka, suszarka.
2.
3.
4.
5.
6.
+
Wyniki oględzin nie są notowane chyba, że wystąpiło uszkodzenie.
Oględziny powinny wchodzić w skład badań a wyniki oględzin i pomiarów powinny być zanotowane.
Jeżeli klasa urządzenia jest nieznana urządzenie należy testować jak urządzenie w klasie I.
Wyniki sprawdzenia i pomiarów powinny być zapisane.
Dla niektórych urządzeń niezbędne są codzienne sprawdzenia.
kontrolujący/nauczyciel/członek
Tablica 2. Klasyfikacja urządzeń oraz terminy badań opracowana przez brytyjską organizację
Institution of Electrical Engineers
17
5. Badanie elektronarzędzi.
Powołując się na zapis normy PN-88/E-08400/10:1988, elektronarzędzia możemy
podzielić ze względu na:
a) kategorie użytkowania (sposób eksploatacji):
Kategoria I - elektronarzędzia eksploatowane dorywczo, kilkakrotnie w ciągu
jednej zmiany, zwracane do wypożyczalni lub używane przez stałych
pracowników.
Kategoria II - elektronarzędzia eksploatowane często w ciągu jednej zmiany
i przekazywane kolejnym zmianom bez zwracania ich do wypożyczalni.
Kategoria III - elektronarzędzia eksploatowane w sposób ciągły na więcej niż
jednej zmianie lub zainstalowane na stałe, np. w linii produkcyjnej lub
montażowej.
Kategoria użytkowania decyduje o zakresie i częstotliwości wykonywania badań oraz
pomiarów elektronarzędzi. W poprzednim rozdziale zamieściliśmy terminy badań dla
poszczególnych grup urządzeń.
b) klasy ochronności – sposób wykonania elektronarzędzia pod kątem ochrony
przeciwporażeniowej:
Klasa I - oprócz izolacji podstawowej wszystkie dostępne części metalowe
połączone są z przewodem ochronnym PE, w taki sposób, że w przypadku
uszkodzenia izolacji podstawowej nie mogą znaleźć się pod napięciem.
Klasa II - elektronarzędzia nie posiadają przewodu ochronnego PE, natomiast
muszą posiadać izolację podstawową oraz podwójną lub izolację wzmocnioną.
Dzięki odpowiedniej izolacji obudowa może być również metalowa.
Klasa III - elektronarzędzia tej klasy są zasilane z obwodów o bardzo niskim
napięciu, którego wartość nie może przekraczać:
- 50V (AC) lub 120V (DC) - w warunkach normalnych,
- 25V (AC) lub 60V (DC) - w warunkach zwiększonego zagrożenia,
- 12V (AC) lub 30V (DC) - w warunkach szczególnego zagrożenia.
Ta sama norma PN-88/E-08400/10:1988 określa także zakres badań, w którym można
wyróżnić: oględziny i testy bezpieczeństwa elektrycznego.
5.1 Zakres badań.
5.1.1 Oględziny
Oględziny badanego urządzenia są pierwszym krokiem do poprawnej oceny jego stanu
technicznego. Oględziny wykonuje się wzrokowo korzystając z prostych narzędzi. Często
zakres oględzin determinowany jest przez rodzaj badanego urządzenia. W zakres czynności
oględzin zewnętrznych wchodzą:
a) Sprawdzenie tabliczki znamionowej urządzenia.
Tabliczka znamionowa informuje nas o ważnych cechach badanego urządzenia.
Te podstawowe to: nazwa, typ, klasa izolacji, napięcie znamionowe, nr seryjny.
18
Jeżeli tabliczki nie ma, należy trwale opisać urządzenie przynajmniej identyfikując je jakimś
niepowtarzalnym numerem.
Niemożność zidentyfikowania urządzenia jest powodem do niedopuszczenia go do
użytkowania.
b) Sprawdzenie stanu przewodu zasilającego i wtyczki
Należy zwrócić szczególną uwagę na stan izolacji przewodu: czy zabrudzenia, które
występują nie wpływają na jej degradację, czy nie ma pęknięć. Jeżeli wtyczka nie jest
oryginalna należy zwrócić uwagę czy użyta wtyczka odpowiada klasie bezpieczeństwa
elektronarzędzia, czy jest szczelnie, bezpiecznie zamontowana.
W skład przewodu zasilającego wchodzą: żyły fazowe (L) oraz neutralna (N)
i w przypadku urządzenia I klasy żyła ochronna (PE). Poszczególne przewody powinny
odróżniać się kolorami izolacji:
- przewód fazowy L - barwa izolacji brązowa lub czarna;
- przewód neutralny N - barwa niebieska;
- przewód ochronny PE, ochronno-neutralny PEN -2 barwy, zielono-żółta; należy
zachować to oznaczenie na całej długości przewodu i tylko dla przewodów
mających udział w ochronie przeciwporażeniowej.
c) Sprawdzenie stanu obudowy
Sprawdzić czy obudowa jest kompletna, czy nie ma pęknięć, zabrudzeń mających
wpływ na bezpieczeństwo użytkowana (np. smar).
d) Działanie elementów mechanicznych, wyłączników, regulatorów, blokad.
Należy zwrócić szczególną uwagę na elementy decydujące o bezpieczeństwie np.
mechanizmy blokujące i wyłączniki. Wyłączniki powinny płynnie pracować, załączać i
wyłączać przy pierwszej próbie.
e) Sprawdzenie śrub obudowy
Należy sprawdzić czy są kompletne, dokręcone, jeśli nie są oryginalne, sprawdzić czy
nadmiernie nie wystają poza obudowę i czy pewnie mocują jej elementy.
f) Sprawdzenie osłon, uszczelnień
Niektóre urządzenia wyposażone są w elementy uszczelniające np. do pracy
w warunkach dużego zapylenia. Ważne aby sprawdzić stan techniczny tych elementów dla
zapewnienia bezpieczeństwa podczas pracy. Jeśli występują osłony, sprawdzić czy
są kompletne, jeśli to osłony ruchome, sprawdzić ich działanie i pewność mocowania.
g) Sprawdzenie otworów wentylacyjnych
Dla zapewnienia dobrej pracy elementów napędowych należy sprawdzić drożność
otworów wentylacyjnych, jeśli trzeba, należy usunąć kurz.
19
W zakres czynności oględzin wewnętrznych (wymagających częściowego
rozebrania) wchodzą:
a) Sprawdzenie zamocowania przewodu zasilającego, trwałości styków
łączeniowych wewnątrz urządzenia i wtyczki.
Należy zwrócić uwagę na to czy przewody wprowadzone do urządzenia zaciśnięte są
opaską zabezpieczającą przed wyrwaniem, czy styk żyły z zaciskiem ma optymalną
powierzchnię. Sprawdzić należy też jakość izolacji żyły tuż przy zacisku; izolacja
przyciemniona lub stwardniała może być sygnałem o przegrzewaniu się styku (słaby styk lub
długotrwałe przeciążenia).
b) Sprawdzenie stanu przewodu ochronnego PE oraz jego połączeń i zacisków
ochronnych.
Przewód PE powinien być nieco dłuższy tak, aby przy wyszarpnięciu nie był narażony
w pierwszej kolejności na wyrwanie. Sprawdzić barwę izolacji i pewność zamocowania.
c) Sprawdzenie zamocowań i styków wszystkich elementów wchodzących w
skład obwodu elektrycznego urządzenia (wyłączniki, regulatory, kondensatory).
d) Sprawdzenie komutatora i szczotek.
Sprawdzić długość szczotek, stan powierzchni komutatora oraz przy uruchomionym
urządzeniu poziom iskrzenia szczotek. Niektóre urządzenia posiadają wzmocnioną izolację
elektryczną w postaci ekranów izolacyjnych zamontowanych w strefie komutatora. Należy
zwrócić uwagę czy nie uległa degradacji wskutek oddziaływania temperatury i łuku
elektrycznego emitowanego przez komutator.
e) Sprawdzenie uzwojenia wirnika i stojana.
Należy sprawdzić czy nie widać przegrzanych uzwojeń (ciemniejszy kolor izolacji
oraz charakterystyczny zapach suszonych śliwek).
f) Sprawdzenie łożysk, układów mechanicznych, oraz elementów wentylacyjnych.
5.1.2 Sprawdzenie biegu jałowego
Sprawdzenie biegu jałowego wykonuje się po załączeniu urządzenia. Ma to na celu
porównanie parametrów pracy urządzenia z parametrami znamionowymi. Podczas testu należy
też zwrócić uwagę na głośność pracy mechanizmów, łożysk, iskrzenie szczotek komutatora.
Test powinien trwać kilkanaście sekund.
5.1.3 Badanie przewodu PE
Badanie obwodu ochronnego wykonuje się dla urządzeń wykonanych w I klasie
ochronności. Pomiar wykonuje się pomiędzy stykiem ochronnym wtyczki (lub punktem
podłączenia w przypadku urządzenia na stałe podłączonego do sieci) a metalowymi
20
elementami obudowy urządzenia, połączonymi z PE.
Rezystancja przewodu ochronnego jest sumą następujących składników:
- rezystancji żyły przewodu zasilającego,
- rezystancję styków połączeniowych,
- rezystancja przedłużacza (jeśli występuje).
Określenie standardu
Prąd testowy
Dopuszczalna wartość RPE,
przewodu ochronnego o
długości do 5m, w Ω
VDE 0701-0702
200mA
0,3
10A, 25A
0,2
25A
0,1
Standard brytyjski
EN 61010
EN 60335
EN 60950
PN-88 E-08400/10
Tablica 3. Warunki pomiaru przewodu PE.
Wynik poprawny: RPE & lt; LIMIT
Wynik niepoprawny: RPE & gt; LIMIT
Rys. 1. Wynik badania przewodu PE różnych urządzeń przyrządem PAT- 800/805
21
Rys. 2. Badanie ciągłości przewodu PE (metoda dwuprzewodowa, 200mA) – układ pomiarowy na przykładzie PAT-800/805
Rys. 3. Badanie ciągłości przewodu PE (metoda trójprzewodowa, 10/25A) – układ pomiarowy na przykładzie PAT-805
Rys. 4. Badanie ciągłości przewodu PE (metoda czteroprzewodowa, 10/25A) – układ pomiarowy na przykładzie PAT-805
22
Rys.5. Badanie ciągłości przewodu PE – rysunek ideowy układu pomiarowego.
5.1.4 Badanie rezystancji izolacji
Właściwa rezystancja izolacji decyduje o bezpieczeństwie użytkowania urządzeń.
Powinna być mierzona wraz z przewodem zasilającym. Zgodnie z normami (polskimi,
brytyjskimi, niemieckimi), badanie należy wykonywać napięciem probierczym 500V przy
prądzie pomiarowym 1mA. Norma PN-88/E-08400/10:1988 zaleca by czas pomiaru nie był
krótszy niż 60 sekund.
Badanie wykonuje się pomiędzy zwartymi przewodami L-N a dostępnymi, metalowymi
częściami obudowy. Sprawdzać należy nie tylko główne elementy, ale także wszelkie śrubki,
zaciski lub inne metalowe części. Zdarzyć się może, że po złożeniu np. uchwytu
w elektronarzędziu, śruba przetrze izolację przewodu czynnego i tym samym znajdzie się pod
napięciem.
Sygnalizacja obecności wysokiego napięcia
Czas pozostały do końca pomiaru
Rys. 6. Wynik badania rezystancji izolacji różnych urządzeń przyrządem PAT-800/805
23
Rys. 7. Badanie rezystancji izolacji w urządzeniu klasy I – układ pomiarowy na przykładzie PAT-800/805
Rys. 8. Badanie rezystancji izolacji w urządzeniu klasy II lub III – układy pomiarowe na przykładzie PAT-800/805
z użyciem gniazda pomiarowego lub gniazd RISO- i RISO+.
24
Rys. 9. Przykład uszkodzenia izolacji w urządzeniu II klasy ochrony.
Rys. 10. Przykład badania rezystancji izolacji w urządzeniu I klasy ochrony.
25
Rys. 11. Przykład badania rezystancji izolacji w urządzeniu I klasy ochrony.
Chcąc sprawdzić rezystancję elementów izolacyjnych można obłożyć je folią
aluminiową na całej badanej powierzchni. Dla poprawienia przewodzenia można umieścić
między folię a element obudowy wilgotny kawałek materiału.
Poniżej znajduje się tabela z wartościami granicznymi rezystancji izolacji oraz zakres
badań w zależności od klasy ochronności badanego urządzenia.
Badana izolacja
Klasa ochronności
Rezystancja graniczna w MΩ
PN-88 E-08400/10
Miedzy częściami pod napięciem
a dostępnymi dla dotyku częściami
metalowymi
I i III
2
II
7
Między częściami pod napięciem a częściami
metalowymi oddzielonymi od części pod
napięciem tylko izolacją podstawową.
II
2
Między częściami metalowymi oddzielonymi
od części pod napięciem tylko izolacją
podstawową a dostępnymi dla dotyku
częściami metalowymi
II
5
DIN VDE 0701-0702
I
II
2
III
0,25
Urządzenia grzewcze
Miedzy częściami pod napięciem
a dostępnymi dla dotyku częściami
metalowymi
1
0,3
Tablica 4. Rezystancja izolacji graniczna w ujęciu do różnych standardów.
26
5.1.5 Badanie prądu upływu.
Prąd upływu to prąd jaki płynie z części czynnych, poprzez izolację, do ziemi. Na prąd
upływu składają się: upływ poprzez izolację oraz występujące w urządzeniu pojemności (m.in.
układów filtrujących lub sterujących).
Upływ prądu ma wpływ na bezpieczeństwo użytkowania urządzeń, czasami też,
wpływa na zakłócenia w sieci.
Norma PN-88/E-08400/10:1988 nie wspomina o badaniu prądu upływu. Niemieckie
i brytyjskie normy określają graniczny prąd upływu i warunki wykonywania badań.
Szczególny nacisk na badanie należy kłaść w przypadku urządzeń pracujących
w trudnych warunkach, przy dużym zapyleniu lub przy dużej wilgotności.
Zgodnie z niemiecką normą DIN VDE 0701-0702 maksymalny prąd upływu nie
powinien przekraczać 1mA dla urządzeń wykonanych w I klasie ochrony oraz 0,5mA dla
urządzeń wykonanych w II klasie ochrony. Należy dodać, że te wartości graniczne nie dotyczą
urządzeń grzewczych, których moc przekracza 3,5kW.
Wynik poprawny: ISUB & lt; LIMIT
Wynik niepoprawny: ISUB & gt; LIMIT
Rys. 12. Wynik badania prądu upływu (zastępczego) przyrządami PAT-800/805.
Rys. 13. Przykład dotykowego prądu upływu w urządzeniu klasy II.
27
Rys. 14. Przykład prądu uziomowego upływu (PE) w urządzeniu klasy I.
Wśród pomiarów prądu upływu można wyróżnić pomiar:
- zastępczego prądu upływu:
Rys. 15. Pomiar prądu zastępczego w urządzeniu klasy I.
Rys. 16. Pomiar prądu zastępczego w urządzeniu klasy II.
28
Miernik podaje napięcie pomiarowe pomiędzy zwarte ze sobą L i N badanego
urządzenia a PE w przypadku urządzeń klasy I lub sondę w przypadku urządzeń klasy II.
Pomiar wykonywany jest przy napięciu 25...50V a wartość zmierzonego prądu
przeskalowywana jest proporcjonalnie do wartości jaka wystąpiłaby przy napięciu
nominalnym sieci zasilającej badane urządzenie. Obwód pomiarowy jest galwanicznie
odseparowany od sieci i sieciowego przewodu PE.
- uziomowego prądu upływu(PE),
Rys. 17. Pomiar prądu uziomowego (PE) w urządzeniu klasy I.
Podczas tego pomiaru, za pomocą wbudowanego w miernik amperomierza mierzony
jest prąd płynący przez żyłę PE badanego urządzenia. Prąd upływu w PE mierzony jest
bezpośrednio w tej linii, dzięki czemu można go dokładnie zmierzyć, nawet jeżeli urządzenie
pobiera 10A czy 16A. Należy jednak wziąć pod uwagę fakt, że jeżeli upływ jest nie do PE, lub
nie tylko do PE, a do innych uziemionych elementów badanego urządzenia (np rura
wodociągowa) – nie będzie on wykazany w tej funkcji pomiarowej.
- różnicowego prądu upływu:
Rys. 18. Pomiar prądu różnicowego.
29
Prąd upływu różnicowy mierzony jest jako różnica pomiędzy prądem w żyle L i prądem w żyle
N urządzeń wszystkich klas ochronności. Pomiar ten uwzględnia prąd uciekający nie tylko
przez PE (dla urządzeń klasy I) ale także przez inne elementy uziemiające – np. rura
wodociągowa. Wynik pomiaru to suma wszystkich upływów występujących w urządzeniu.
- dotykowego prądu upływu:
Rys. 19. Pomiar prądu dotykowego.
Pasmo pomiaru prądu wynika z zastosowanego układu pomiarowego, ze skorygowanym
prądem dotykowym, symulującego odczuwanie i reakcję człowieka, zgodnie z PN-EN 60990.
Wyróżnia się to m.in. tym, że rezystancja wewnętrzna sondy jest równa 2kΩ.
5.1.6 Pomiar mocy, poboru prądu, napięcia.
Jest to funkcja pomiarowa pozwalająca na sprawdzenie poprawności pracy urządzenia
na biegu jałowym lub podczas obciążenia. W trakcie tego pomiaru miernik pokazuje aktualne
wartości:
- napięcia pomiędzy przewodami roboczymi ULN,
- prądu obciążenia Ia,
- mocy pozornej,
- czasu pomiaru.
W czasie pomiaru prąd I
jest wyświetlany na zmianę
z czasem pomiaru.
Rys. 20. pomiar mocy, prądu, napięcia na przykładzie przyrządu PAT-805
30
6. Badanie przedłużaczy i przewodów IEC
Przedłużacz jest odcinkiem przewodu elektrycznego, którego celem jest zwiększenie
zasięgu pracy innych urządzeń elektrycznych.
Przedłużacze mogą być proste, ograniczające się do krótkiego przewodu
zakończonego wtyczką lub gniazdem, ale moga być też bardziej złożone, wykonane z
kilkudziesięciometrowego przewodu, bębna, kasety gniazd i dodatkowo zwierające wyłącznik
różnicowoprądowy lub układy filtrujące. Podobnie sytuacja wygląda z odłączanymi od
urządzeń przewodami zasilającymi.
Przedłużacz jest urządzeniem ruchomym i narażonym na uszkodzenia, szczególnie
jeśli ma zastosowanie na budowie lub w innych, ciężkich warunkach. Oprócz uszkodzeń
mechanicznych pojawić się mogą uszkodzenia wynikające np. z oddziaływania temperatury
zewnętrznej lub wysokiej temperatury spowodowanej przepływem dużego prądu. Skrajne
temperatury mają duży wpływ na degradację Z tych powodów, przedłużacz jak i przewód
zasilający, powinien być poddawany częstym przeglądom.
Wiele urządzeń posiada odłączalne przewody zasilające, powinny być one sprawdzane
podobnie jak przedłużacze.
Jak w przypadku elektronarzędzi, istotnym elementem sprawdzenia są oględziny.
Należy sprawdzić stan izolacji przewodu, wtyczki i gniazd. Bardzo ważną czynnością
jest sprawdzenie styków wtyczki i gniazd wewnątrz przedłużacza. W skutek przepływu dużego
prądu, styki ulegają degradacji. Przy tej okazji należy sprawdzić docisk śrub mocujących
przewód.
Po oględzinach należy wykonać testy bezpieczeństwa elektrycznego, w których skład
wchodzą: badania rezystancji przewodu PE oraz rezystancji izolacji, sprawdzenie polaryzacji żył.
Minimalna wartość rezystancji przewodu PE, zgodnie z normą DIN VDE 0701-0702,
powinna wynosić 0,3Ω dla przedłużaczy o długości do 5m. W przypadku dłuższych,
rezystancję graniczną można zwiększyć o 0,1Ω na każde 7,5m (powyżej 5m). Rezystancja nie
powinna jednak przekroczyć 1Ω.
Jeżeli przedłużacz, posiada wyłącznik RCD, należy również sprawdzić jego parametry.
Warunki badań rezystancji izolacji oraz prądów upływu są takie same jak w przypadku badania
urządzeń (patrz poprzedni rozdział).
Rys. 21. Przykład badania przedłużacza przy pomocy przyrządu PAT-805.
31
7. Badanie spawarek
Spawarki to urządzenia działające na zasadzie przemiany energii elektrycznej w
strumień energii cieplnej zdolny do miejscowego topienia elementów metalowych.
Podział spawarek ze względu na sposób przemiany energii elektrycznej w cieplną:
-
spawarki łukowe,
spawarki plazmowe,
spawarki rezystancyjne,
spawarki laserowe,
spawarki elektronowe.
7.1 Przepisy i normy
W sierpniu, 2009 roku została opublikowana norma PN-EN 60974-4 „Sprzęt
do spawania łukowego. Część 4: Kontrola i badanie w eksploatacji.” Norma ta opisuje
procedury badawcze w eksploatacji, konserwacji i po naprawie, które zapewnić mają
bezpieczeństwo eksploatacji. Z uwagi na to, że większość czynności związanych z badaniem
spawarek jest podobna do tych związanych z badaniem innych urządzeń elektrycznych
(elektronarzędzi) w dalszej części skupiono się na czynnościach charakterystycznych dla tego
sprzętu.
7.2 Zakres badań
7.2.1 Oględziny (kontrola wizualna)
Oględziny spawarki powinny uwzględniać następujące elementy:
-
uchwyt elektrody oraz zacisk powrotnego prądu spawania,
przewód zasilający wraz z wtyczką,
obwód spawania,
obudowa urządzenia,
regulatory i wskaźniki,
oraz wszystkie inne mające wpływ na bezpieczeństwo eksploatacji.
Wynik i zakres oględzin powinien być odnotowany w protokole z badań.
7.2.2 Badanie przewodu PE.
Ciągłość obwodu PE sprawdza się pomiędzy stykiem ochronnym wtyczki a
odsłoniętymi częściami metalowymi spawarki.
Rezystancja obwodu PE nie powinna przekraczać 0,3 Ω. Jeżeli przewód zasilający ma
długość większą niż 5 m, wartość rezystancji wymaganej zwiększa się o 0,1 Ω na każde 7,5 m
przewodu.
32
Rys. 22. Badanie rezystancji przewodu PE spawarki.
7.2.3 Badanie rezystancji izolacji
Rezystancja izolacji badana jest napięciem 500V, przy rozłączonych uchwytach, w 3
układach:
- między obwodem zasilania a obwodem spawania (wartość graniczna rezystancji
izolacji 5 MΩ):
Rys. 23.
-
między obwodem spawania a obwodem ochronnym (wartość graniczna rezystancji
izolacji 2,5 MΩ):
Rys. 24.
33
-
między obwodem zasilania a obwodem ochronnym (wartość graniczna rezystancji
izolacji 2,5 MΩ):
Rys. 25.
7.2.4 Badanie prądów upływu
Prąd upływu obwodu spawania.
Prąd upływu między uchwytami do spawania i przyłączem przewodu ochronnego nie powinien
być większy niż 10 mA AC.
Rys. 26. Badanie prądu upływu spawania.
34
Rys. 27. Badanie prądu upływu obwodu spawania - układ pomiarowy na przykładzie miernika PAT-806
Prąd upływu obwodu pierwotnego.
Pierwotny prąd upływu w zewnętrznym przewodzie ochronnym nie powinien być większy niż:
- 5mA dla spawarek o prądzie znamionowym dla połączeń wtykowych do 32A,
- 10mA dla spawarek o prądzie znamionowym dla połączeń wtykowych powyżej 32A,
- 10mA dla spawarek o połączeniu stałym,
- 5% znamionowego prądu wejściowego na fazę, dla spawarek o podłączeniu stałym
ze wzmocnionym przewodem ochronnym.
Pomiary te dokonuje się stosując odpowiedni adapter współpracujący z miernikiem.
Rys. 28. Pomiar prądu upływu obwodu pierwotnego spawania spawarki jednofazowej – układ pomiarowy na przykładzie miernika PAT-806.
35
Rys. 29. Pomiar prądu upływu obwodu pierwotnego spawarki trójfazowej – układ pomiarowy na przykładzie miernika PAT-806
Warunki przeprowadzenia badań:
- spawalnicze źródło energii jest izolowane od ziemi,
- spawalnicze źródło energii jest zasilane napięciem znamionowym,
- spawalnicze źródło energii jest podłączone do uziemienia ochronnego wyłączenie
przez układ pomiarowy dla pomiaru prądu upływu obwodu pierwotnego;
- obwód wejściowy jest w stanie bez obciążenia,
- kondensatory tłumiące zakłócenia nie powinny być odłączone.
Napięcie w stanie bez obciążenia.
Wartości szczytowe maksymalnego napięcia w stanie bez obciążenia, przy wszystkich
możliwych nastawieniach nie powinny przekraczać wartości podanych na tabliczce
znamionowej, gdy źródło energii jest zasilane znamionowym napięciem zasilania
przy znamionowej częstotliwości.
Napięcie w stanie bez obciążenia jest mierzone między spawalniczymi zaciskami
wyjściowymi. Jeśli to nie jest możliwe, z powodów bezpieczeństwa lub sterowania (na
przykład przy spawalniczych źródłach energii do cięcia plazmowego), napięcie
w stanie bez obciążenia jest mierzone między uchwytem i przyłączem spawalniczego
przewodu powrotnego.
Zgodność powinna być sprawdzona przez pomiar:
a) wartości r.m.s.,
b) wartości szczytowych.
Rys. 30. Pomiar napięcia w stanie bez obciążenia – układ pomiarowy na przykładzie miernika PAT-806
36
8. Akcesoria dodatkowe do mierników serii PAT-8xx firmy Sonel S.A.
1) Adaptery gniazd przemysłowych i trójfazowych.
Adaptery gniazd przemysłowych są przeznaczone do badań bezpieczeństwa urządzeń
zasilanych z gniazd przemysłowych 16A i 32A o ile urządzenie badane nie pobiera prądu
większego niż 16A. Umożliwiają wykonywanie wszystkich pomiarów dostępnych
w przyrządach PAT-800/805 na gnieździe sieciowym pomiarowym.
Rys. 31. Adaptery gniazd przemysłowych 16A i 32A
Adaptery gniazd trójfazowych przeznaczone są do badań bezpieczeństwa urządzeń
zasilanych z gniazd trójfazowych 16A i 32A.
Adaptery gniazd trójfazowych nieprzełączane mają na stałe zwarte ze sobą linie L1, L2,
L3 gniazda trójfazowego i połączone z linią L wtyku jednofazowego.
Rys. 32. Adaptery gniazd trójfazowych nieprzełączane 16A i 32A
Rys. 33. Adaptery gniazd trójfazowych przełączane 16A i 32A
37
W przełączanych adapterach gniazd trójfazowych zastosowano przełącznik obrotowy
umożliwiający połączenia badanych żył, co przykładowo pozwala na lokalizację uszkodzenia
izolacji na konkretnej fazie. Możliwości ustawień przedstawiono na poniższym rysunku:
Adaptery gniazd trójfazowych i przemysłowych można stosować do następujących pomiarów:
- rezystancji przewodu ochronnego RPE (200mA, 10A, 25A),
- rezystancji izolacji RISO (100V, 250V, 500V),
- zastępczego prądu upływu ISUB,
- dotykowego prądu upływu IT.
Dodatkowo, adaptery gniazd przemysłowych 16A można stosować do pomiarów:
- prądu upływu PE,
- różnicowego prądu upływu IΔ,
- mocy i poboru prądu,
- automatycznych zawierających w/w pomiary.
Adaptery można stosować dla Imax = 16A, Umax = 265V, posiadają stopień ochrony obudowy Ip40.
2) Adaptery do testowanie przedłużaczy i przewodów IEC.
W funkcji testowania przewodów IEC, oprócz standardowych przewodów
zakończonych wtykiem IEC-60320-C13 można wykonać, za pomocą odpowiednich
adapterów, test przewodów z wtykiem IEC-60320-C5 oraz przedłużaczy.
Rys. 34. Przewód IEC zakończony wtykiem IEC-60320-C13 po lewej i IEC-60320-C5 po prawej.
38
Rys. 35. Adapter do testowania przewodów IEC zakończonych wtykiem IEC-60320-C5
Adapter do testowania przewodów IEC zakończonych wtykiem IEC-60320-C5
umożliwia testowanie przewodów zakończonych tzw. „koniczynką”, przewody te używane są
m.in. w zasilaczach laptopów. Możliwe jest wykonanie pełnej sekwencji pomiarów, w której
skład wchodzą: pomiar rezystancji izolacji przewodu ochronnego, pomiar rezystancji
(ciągłości) żyły przewodu ochronnego, test ciągłości żył L i N oraz sprawdzenie czy nie ma
zwarcia.
Rys. 36. Adaptery do testowania przedłużaczy.
Adapter do testowania przedłużaczy umożliwia podłączenie standardowego przedłużacza do
gniazda testowego IEC w mierniku PAT.
3) Adapter do pomiaru prądu upływu obwodu pierwotnego spawarek.
Rys. 37. Adapter do pomiaru prądu upływu obwodu pierwotnego spawarek.
39
Adapter wraz z przyrządem PAT-806 przeznaczony jest do badań kontrolnych sprzętu
do spawania łukowego jedno- i trójfazowego w zakresie pomiaru pierwotnego prądu upływu.
Dodatkowo adapter umożliwia pomiar prądu upływu PE urządzeń trójfazowych. Wyposażony
jest w gniazdo i wtyk jednofazowe oraz gniazda i wtyki trójfazowe w standardzie: 16A i 32A.
4) Drukarka raportów i czytnik kodów kreskowych.
Drukarka raportów współpracuje z miernikiem oraz z oprogramowaniem SonelPAT,
umożliwia wydruk wyników i parametrów pomiarów bezpośrednio z miernika PAT-8xx,
zarówno bezpośrednio po zakończonym pomiarze jak i danych zapisanych w pamięci
miernika, dodatkowo po podłączeniu do komputera możliwy jest wydruk wyników pomiarów
przesłanych do programu SonelPAT.
Czytnik kodów kreskowych umożliwia odczyt numeru ewidencyjnego urządzenia,
numer ten może być następnie przypisany do odpowiedniej komórki z wynikami w pamięci
miernika oraz przesłany do oprogramowania PC. Kod kreskowy zawiera tylko numer
identyfikacyjny urządzenia, żadne dodatkowe informacje nie są kodowane.
Czytnik i drukarka zaprogramowane zostały do odczytu kodów w standardzie
CODE128 (w PATach używamy tylko cyfry). PAT przyjmuje jedynie 7 znakowe kody
(np. „1234567”), wszystkie inne traktuje jako niepoprawne, czyli jeżeli spróbujemy czytać kod
6 lub mniej znakowy czytnik zaczyta, ale PAT odmówi zapisania i analogicznie jeśli kod będzie
posiadał 8 lub więcej znaków również zostanie odrzucony.
Rys. 38. Drukarka raportów oraz czytnik kodów kreskowych.
9. Przyrządy Sonel z serii PAT: PAT-800 / 805 / 806.
Producenci przyrządów pomiarowych opracowali specjalne przyrządy do badania
bezpieczeństwa urządzeń elektrycznych. W krajach zachodnich noszą one nazwę PAT testerów
od słów: Portable Appliance Testing co w tłumaczeniu na polski oznacza: sprawdzanie
przenośnych urządzeń.
Zazwyczaj wykonują badanie przewodu (obwodu) ochronnego, rezystancji izolacji,
prądów upływu oraz wykonują test funkcjonalny czyli sprawdzenie mocy i innych parametrów
podczas pracy.
Przy wyborze przyrządu dobrze zwrócić uwagę na to czy:
1. Posiada pamięć.
Pamięć bardzo ułatwia pracę. Seria zmierzonych danych zapisywana jest wraz z
opisem badanego urządzenia. Później przetransmitowana do komputera bardzo łatwo poddana
może być obróbce i przedstawiona w formie protokołu.
40
Rys. 39. PAT-800.
Rys. 40. PAT-805.
Rys. 41. PAT-806.
2. Posiada funkcję sekwencji pomiarowych (Auto-testów).
Sekwencje pomiarowe pozwalają automatyzować pracę. Wystarczy uruchomić
badanie w trybie sekwencji pomiarowej, a przyrząd krok po kroku uruchamiał będzie kolejne
(zaprogramowane wcześniej) funkcje pomiarowe informując pomiarowca o czynnościach
jakie ma podjąć w trakcie kolejnych badań.
41
3. Jaki zakres badań obejmuje przyrząd.
Na rynku można znaleźć proste i zaawansowane przyrządy pomiarowe. O wyborze
często decyduje cena jednak zanim podejmie się ostateczną decyzję warto wziąć pod uwagę
kilka rzeczy:
- ilość urządzeń i częstość ich badań;
- rodzaj badanych urządzeń; niektóre urządzenia elektryczne swą specyfiką
wymagają specjalnych akcesoriów oraz funkcji pomiarowych.
- dopasowanie przyrządu do przepisów obowiązujących w kraju.
- czy przyrząd faktycznie spełnia podawane w dokumentacji parametry. Często się
zdarza, we wszelkiego rodzaju przyrządach pomiarowych, że istnieją spore
rozbieżności. Przykładowo podawane wielkości prądu pomiarowego (np. Rpe 25A)
utrzymywane są tylko w przypadku zwartego odwodu pomiarowego. Podłączenie
jakiegokolwiek obciążenia (obiektu badanego) powoduje drastyczny spadek
wartości tego prądu, wynika to z zastosowania mało wydajnych przetwornic
i obwodów pomiarowych.
Przyrządy PAT-80X skonstruowane zostały z myślą o badaniu elektronarzędzi, sprzętu
AGD i sprzętu IT. Posiadają szczelną, walizkową obudowę łatwą do przenoszenia.
PAT-806 dodatkowo rozbudowany jest o pomiary dotyczące urządzeń spawalniczych
pozwalające na ocenę ich stanu zgodnie z normą:
(PN-)EN 60974-4 „Sprzęt do spawania łukowego – Część 4: Kontrola okresowa i badanie
(oryg.).” Dostosowanie do tej normy osiągnięte jest dzięki wprowadzeniu dodatkowych
pomiarów:
- dodatkowy sposób pomiaru 3xRISO
- pomiar znamionowego napięcia urządzeń spawalniczych w stanie bez obciążenia
(U0 w wersji U-rms lub/i U-szczytowe)
- pomiar prądu upływu obwodu spawania IL
- pomiar prądu upływu obwodu pierwotnego IP
Pomiary te zostały opisane we wcześniejszych rozdziałach.
Firma Sonel kładzie duży nacisk na bezpieczeństwo użytkownika. W czasie pomiarów,
jak w każdej sytuacji pracy z urządzeniami pod napięciem, należy zachować wszelkie środki
ostrożności. Pomocna staje się tu konstrukcja miernika. Wysokie prądy spawania bez problemu
uszkodzą praktycznie każde urządzenie elektroniczne i to w znacznym stopniu. W przypadku
np. pomiaru napięcia w stanie bez obciążenia, układ pomiarowy zapinamy bezpośrednio na
elektrody spawalnicze, które znajdują się w „stanie gotowości” do spawania. Jest to znaczący
problem, powodujący, że niewiele firm oferujących mierniki typu PAT nie posiada w swojej
ofercie wersji przeznaczonych do urządzeń spawalniczych lub sa one niezwykle kosztowne.
Firma Sonel w swoich miernikach zastosowała elementy pomiarowe i zabezpieczające
najwyższej klasy, tak aby nie dopuścić do sytuacji zagrożenia jednocześnie zapewniając
wysoką dokładność pomiarów.
Każdy pomiarowiec używający miernika bezpieczeństwa urządzeń elektrycznych,
podejmując decyzję o dopuszczeniu lub nie dopuszczeniu do użytku badanych urządzeń,
przyjmuje na siebie dużą odpowiedzialność zarówno za zdrowie i życie użytkowników, jak i za
ich mienie. Tworząc konstrukcje serii PAT-80X firma Sonel przyjęła za główny cel stworzyć
przyrządy, które idealnie znajdą się w wyżej wymienionej sytuacji i spełnią wszystkie stawiane
im wymagania.
42
Rys. 42. Pomiary miernikami PAT-806 (z lewej) i PAT-805 (z prawej)
Funkcjonalność oraz parametry techniczne przyrządów firmy Sonel pozwalają w pełni
kontrolować stan techniczny urządzeń i narzędzi elektrycznych, w tym także sprawdzenie
podstawowych parametrów urządzeń trójfazowych. Dodatkowo, dla zapewnienia
bezpieczeństwa pracy użytkownika oraz prawidłowych wyników pomiarów, PAT-y serii 800
zaraz po włączeniu sprawdzają parametry sieci zasilającej (tj. napięcie, częstotliwość, ciągłość
i napięcie na przewodzie ochronnym). Mierniki pozwalają na wykonanie testów w trybie
automatycznym, gdzie możliwe jest ustawienie własnych sekwencji pomiarowych,
z wybranymi przez siebie parametrami, oraz w trybie manualnym. Tryb manualny dostępny
jest bezpośrednio przez przyciski wyboru funkcji pomiarowej i nie wymaga „przeprawy” przez
żadne dodatkowe menu. Mierniki serii PAT-8XX pozwalają na przeprowadzenie pełnej
procedury testowej, która zawiera:
Test wstępny, oględziny badanego urządzenia. Mierniki wstępnie sprawdzają
ciągłości obwodu L-N oraz umożliwiają sprawdzenie bezpiecznika. PAT-y posiadają
też funkcję wskazania na ekranie momentu, kiedy powinno odbyć się sprawdzenie optyczne
badanego sprzętu – opcja dostępna podczas badania wstępnego i podczas AUTO
TESTU.
Pomiar rezystancji przewodu uziemienia (PE) prądem 200 mA (PAT-800/805/806)
oraz 10A lub 25A (PAT-805/806). W przypadku prądu 200 mA istnieje możliwość wykonania
autozerowania przewodów pomiarowych w celu wyeliminowania dodatkowego błędu
pomiarowego. W przypadku prądów 10A i 25A nie jest to konieczne. Sonel postawił tu na
profesjonalne rozwiązanie (pomiar czteroprzewodowy) zapewniające wysoką rozdzielczość
pomiaru, 1mΩ, przy maksymalnym ograniczeniu błędów. Zaawansowany technicznie
zadajnik prądowy posiada wysoką wydajność, zapewniając maksymalny prąd & gt; 25A aż
do 0,2Ω, co jest nieosiągalne dla wielu obecnych na rynku mierników często z wyższej
półki cenowej. Dodatkowo pomiary ciągłości mogą być realizowane z udziałem gniazda
pomiarowego lub samymi przewodami co pozwala przetestować przewody lub urządzenia nie
posiadające wtyczki sieciowej.
43
Badanie rezystancji izolacji. Dostępne trzy napięcia pomiarowe:
- 100V (PAT-805/806),
- 250V (PAT-805/806),
- 500V (PAT-800/805/806)
oraz duży zakres pomiarowy dają możliwość dobrania odpowiednich parametrów pomiaru dla
szerokiej gamy testowanych obiektów. Mierniki dodatkowo posiadają zabezpieczenie wejść
pomiarowych przed pojawieniem się niebezpiecznego napięcia na mierzonym obiekcie.
Dostępne są dwie możliwości wykonania pomiaru, z udziałem gniazda pomiarowego lub
samymi przewodami.
Pomiar prądów upływu. PAT-y firmy Sonel posiadają aż cztery funkcje pomiarowe
pozwalające na pomiar: zastępczego prądu upływu, różnicowego prądu upływu, dotykowego
prądu upływu oraz prądu upływu PE (uziomowego). Pomiary wykonywane są dla szerokiego
pasma częstotliwości prądów upływu (np. 20Hz…100kHz dla prądu upływu PE i prądu
dotykowego).
Pomiar mocy, test funkcjonalny. Często podczas badania sprzętu elektrycznego
występuje konieczność sprawdzenia czy dane urządzenie pobiera przewidzianą przez
producenta moc. PAT-y pozwalają nie tylko na pomiar mocy pobieranej w zakresie do 3,9 kVA,
ale również wyświetlają mierzone w tym czasie napięcie i prąd.
Test przewodów IEC, przedłużaczy. Mierniki automatycznie dokonują sprawdzenia
podstawowych parametrów przewodów IEC, a dodatkowo, po zastosowaniu odpowiedniego
adaptera, przedłużaczy i przewodów zakończonych wtykiem IEC-60320-C5 czyli tzw.
„koniczynką” (używane m.in. w zasilaczach laptopów). Sekwencja pomiarów wykonywana
jest automatycznie, a w skład jej wchodzą: pomiar rezystancji izolacji przewodu ochronnego,
pomiar rezystancji (ciągłości) żyły przewodu ochronnego, test ciągłości żył L i N oraz
sprawdzenie czy nie ma zwarcia pomiędzy nimi, sprawdzenie polaryzacji.
Rys. 30. PAT-805 z zestawem akcesoriów podstawowych i dodatkowych.
44
We wszystkich funkcjach pomiarowych, gdzie jest to konieczne, możliwy jest do
ustawienia w prosty sposób czas trwania pomiaru oraz limit dla wyniku tego pomiaru. Mierniki
same dokonują porównania danego wyniku z ustawionym limitem i automatycznie oceniają go
jako poprawny lub niepoprawny. Po zakończeniu testów wynik może być zapisany do pamięci
lub wydrukowany. PATy firmy Sonel posiadają unikalną możliwość zapisu pomiarów
pojedynczych (wykonanych w trybie manualnym) a nie tylko sekwencji auto. Mierniki dla
każdego pomiaru zapamiętują wynik, limit, datę oraz ustawione parametry. Dane można
zapisać w pamięci wewnętrznej oraz na przenośnej pamięci USB (Pendrive). Do każdego
badanego urządzenia można przypisać kod kreskowy sczytany przez opcjonalny czytnik.
Opcjonalna drukarka, pozwala na wydruk wyników nie tylko zaraz po pomiarze ale także tych
zapisanych w pamięci.
Standardowo użytkownik otrzymuje komplet niezbędnych akcesoriów: przewody
pomiarowe, sondy pomiarowe, krokodyle, przewód zasilający, przewód USB; wszystko
zapakowane w poręczny futerał. Dodatkowo można doposażyć się w: drukarkę, czytnik kodów
kreskowych, adapter do pomiaru przedłużaczy lub, opisane szczegółowo poniżej, adaptery
gniazd trójfazowych i przemysłowych (wysokoprądowych) (opis poniżej).
Do dyspozycji jest profesjonalne oprogramowanie komputerowe. Program Sonel
Reader (na wyposażeniu) pozwala na odczyt danych z pamięci i przeprowadzenie pełnej
konfiguracji miernika. Bardziej wymagający klienci mogą doposażyć się w rozbudowany
program Sonel PAT. Program ten pozwala dodatkowo na prowadzenie bazy danych badanych
urządzeń, informowanie o konieczności przeprowadzenia kolejnych badań, tworzenie
i wydruk skróconych lub rozbudowanych protokółów z pomiarów, tworzenie protokółów
zgodnych z normami tj. VDE 701-702, EN 61010, EN 60335, EN 60950, IEC 601.1. (opisany
w kolejnym rozdziale).
10. Ewidencja i dokumentacja badań na podstawie programu
komputerowego Sonel PAT
Sonel PAT to pierwszy polski program do kompleksowej obsługi badań
bezpieczeństwa urządzeń elektrycznych. Program jest przeznaczony dla firm produkujących
elektronarzędzia, wykonujących badania typu, serwisów jak również firm, które posiadają
w swoich zasobach elektronarzędzia i inne urządzenia podlegające badaniom (elektrownie,
zakłady energetyczne i wodociągowe, huty, firmy budowlane, szpitale etc.).
Podstawowe funkcje programu:
Automatyczne pobieranie danych z miernika, przenoszenie do bazy oraz dopisywanie
ostatnich pomiarów do historii badań elektronarzędzia. Program współpracuje z miernikami
PAT-800/805.
Rys. 38. Okno odczytu danych z miernika
45
Program automatycznie ocenia wyniki pomiarów, dodaje do harmonogramu oraz
przedstawia w sposób graficzny status badania dla każdego elektronarzędzia. Informacja o
zbliżającym się lub zaległym terminie badań wysyłana jest mailem do osób odpowiedzialnych
za dane elektronarzędzie.
Rys. 39. Okno główne programu wyświetlające spis urządzeń.
Sonel PAT posiada rozbudowane funkcje wyszukiwania oraz edycji użytkowników jak
również elektronarzędzi, znajdujących się w bazie danych.
Rys. 40. Okno wyświetlające spis firm (klientów).
46
Rys. 41. Kartoteka urządzenia (elektronarzędzia).
Edycji podlegać mogą też nazwy protokołów z badań.
Rys. 42. Okno edycji tytułów protokołów.
47
Rozbudowana funkcja ustawień, umożliwia użytkownikowi maksymalne
dostosowanie programu do indywidualnych potrzeb. Protokoły mogą być definiowane
(konstruowane i opisywane) przez użytkownika.
Rys. 43. Okno konfiguracji programu.
48
Funkcje drukowania programu:
Program drukuje protokoły zgodnie z następującymi normami: PN-88/E-08400,
DIN VDE 701-702, EN 62353, IEC 60601, EN 61010, EN 60355, EN 60950. Protokoły mogą
być opracowane w różnych formatach:
-
Pełny raport z jednego badania
49
- karta badań – drukuje historię badań z podstawowymi informacjami o urządzeniu
oraz dopuszczeniu do użytkowania
Sonel PAT posiada również możliwość drukowania etykiet samoprzylepnych dla
przebadanych elektronarzędzi. Można do tego użyć dowolnej drukarki stosując powszechnie
dostępny „okienkowy” papier samoprzylepny.
Program jest na bieżąco aktualizowany o nowe funkcje, jak również, w szczegółowych
przypadkach, dostosowywany do indywidualnych potrzeb naszych klientów.
Każdy użytkownik ma zapewniony SERWIS telefoniczny i internetowy.
Aktualna wersja programu dostępna jest na stronie www.sonel.pl.
Funkcje konfiguracji ustawień miernika:
Programy Sonel PAT jak i dołączony do miernika, darmowy Sonel Reader umożliwiają
konfigurację ustawień miernika, zarówno danych ogólnych jak i parametrów poszczególnych
funkcji pomiarowych.
50
Rys. 44. Okno konfiguracji ustawień ogólnych.
Rys. 45. Okno konfiguracji pomiarów ręcznych.
Rys. 46. Okno konfiguracji pomiarów automatycznych.
Użytkownik może wprowadzić swoje dane teleadresowe, które umieszczone będą na
drukowanych bezpośrednio z miernika raportach (przy użyciu opcjonalnej drukarki), ustawić
datę, czas, język drukowanych przez miernik raportów. W zakładkach Ręcznie i Auto możliwa
jest konfiguracja parametrów wszystkich pomiarów zarówno wykonywanych pojedynczo jak i
zawartych w autotestach.
Program umożliwia odczyt aktualnej konfiguracji z miernika, zapisanie ustawień
miernika do pliku, wgrywanie konfiguracji z pliku, tworzenie plików z różnymi
konfiguracjami co jest prostym sposobem na przygotowanie kilku konfiguracji pod różne
wymagania np. różnych klientów oraz szybkie przeprogramowywanie miernika według
aktualnych potrzeb.
11. Podsumowanie
Pewnym jest, że całą odpowiedzialność za bezpieczne użytkowanie maszyn i urządzeń,
ponosi ich właściciel (właściciel firmy, użytkownik domowy), dlatego chcąc stwierdzić, że
urządzenia są bezpieczne, należy wykonywać regularne przeglądy i badania w oparciu o
uznane normy przedmiotowe.
Pewnym jest także to, że mierniki firmy Sonel zapewniają dokładne pomiary w
zakresie swojej funkcjonalności, uwzględniając wymagania norm i przepisów dotyczących
badań urządzeń elektrycznych. Zwarta, walizkowa obudowa, czytelny wyświetlacz,
bezpośredni dostęp do wszystkich funkcji oraz prosta obsługa i odpowiednio dobrane akcesoria
sprawiają, że PAT-y serii 800 są wygodne w transporcie, a praca z tymi zaawansowanymi
technicznie wyrobami jest intuicyjna. Przyrządy objęte są 36-cio miesięczną gwarancją z
możliwością wydłużenia do 5 lat.
51
Firma Sonel oferuje profesjonalne szkolenia w szerokim zakresie:
MPI-530 / 525 / 520 oraz program SONEL PE5: Obsługa, wykonywanie pomiarów wielofunkcyjnym miernikiem z
serii MPI oraz sporządzanie protokołów z pomiarów z wykorzystaniem programu SONEL PE5.
MPI-511 / MPI-508 oraz program SONEL PE5: Obsługa, wykonywanie pomiarów wielofunkcyjnym miernikiem
z serii MPI-511 / MPI-508 oraz sporządzanie protokołów z pomiarów z wykorzystaniem programu SONEL PE5.
MRU-200 / SONEL PE5: Obsługa, wykonywanie pomiarów miernikiem rezystancji uziemienia
i rezystywności gruntu MRU-200 oraz sporządzanie protokołów z pomiarów z wykorzystaniem
programu SONEL PE 5.
Kamery termowizyjne serii KT-640 / 384 / 160 / 160A / 150 / 140: Obsługa, wykonywanie pomiarów kamerami
termowizyjnymi oraz sporządzanie protokołów z pomiarów z wykorzystaniem programu Sonel ThermoAnalyze.
PQM-702 / 701 / 700 oraz program SonelAnaliza: Obsługa, wykonywanie rejestracji analizatorami jakości
zasilania serii PQM oraz sporządzanie raportów z analizy z wykorzystaniem programu SonelAnaliza.
PAT-806 / 805 / 800 oraz program SonelPAT: Obsługa, wykonywanie pomiarów miernikiem bezpieczeństwa
urządzeń elektrycznych z serii PAT oraz sporządzanie protokołów z pomiarów z wykorzystaniem
programu SonelPAT.
Techniki pomiarowe: Cykl szkoleń z zakresu technik pomiarowych, przepisów i norm oraz obsługi przyrządów
produkcji SONEL S.A.
Dla zainteresowanych możliwość przeprowadzenia egzaminu SEP na uprawnienia E i D !
Na stronie www.sonel.pl w zakładce „Centrum wiedzy” zapoznasz się z terminami szkoleń,
programem oraz znajdziesz formularz zgłoszeniowy. Zapraszamy!
Na wszelkie pytania dotyczące szkoleń odpowiemy pod numerem tel. 74 85 83 878
SONEL S.A.
ul. Wokulskiego 11, 58-100 Świdnica
Dział handlowy:
tel. 74 / 85 83 878
fax 74 / 85 83 808
e-mail: dh@sonel.pl
Sekretariat:
tel. 74 / 85 83 800
fax 74 / 85 83 809
e-mail: sonel@sonel.pl
www.sonel.pl